Czas Present Perfect jest trudny dla wielu Polaków, ponieważ w naszym ojczystym języku nie mamy jego odpowiednika. Na polski najczęściej tłumaczymy go za pomocą czasu przeszłego, ale czasami też teraźniejszego. W tym artykule pokrótce opiszę dwie reguły, na których ten czas bazuje, a następnie podam dość sporą ilość przykładów obrazujących jego użycie.
Uważam, że znajomość zasad gramatycznych jest jak najbardziej przydatna, pomaga nam lepiej zrozumieć język. Jednak, aby dany czas swobodniej używać w praktyce, dobrze jest zapamiętać sobie kilka przykładowych zdań i mieć je już gotowe w głowie na wypadek, gdyby miały nam się przydać. Przykłady te oczywiście możemy modyfikować w zależności od tego, co chcemy powiedzieć.
Kiedy stosujemy czas Present Perfect?
Jak wspomniałam wcześniej, podstawowe reguły są dwie:
- Gdy skupiamy się na skutku jakiejś czynności. Skutek ten jest widoczny w teraźniejszości, np.
I have cleaned the windows. – Umyłam okna. Skutek: Okna są umyte. (Warto zwrócić uwagę, że dosłowne tłumaczenie tego zdania brzmi: Mam umyte okna.)
- Gdy mówimy o czynnościach, które miały miejsce w okresie czasu od jakiegoś momentu w przeszłości do chwili obecnej, np.
I have travelled a lot. – Dużo podróżowałam. W domyśle: dużo podróżowałam przez całe moje życie, od kiedy byłam dzieckiem lub młodą osobą do chwili obecnej.
Najbardziej typowe przykłady użycia czasu Present Perfect
-
SKUTEK CZYNNOŚCI WIDOCZNY W TERAŹNIEJSZOŚCI
Często za pomocą tego czasu przekazujemy innym informacje o zdarzeniach, które wydarzyły się niedawno, są nowościami i w oczywisty sposób wpływają na teraźniejszość.
I have lost my keys. | – | Zgubiłam klucze. Skutek: nie mam kluczy. |
I have cut my finger. | – | Przecięłam sobie palec. Skutek: mój palec krwawi. |
She has gone. | – | Ona wyszła. Skutek: nie ma jej. |
Kate has broken her leg. | – | Kate złamała nogę. Skutek: oczywisty 🙂 |
We have had an argument. | – | Pokłóciliśmy się. Skutek: nie rozmawiamy ze sobą i się unikamy. |
We have bought a new car. | – | Kupiliśmy nowy samochód. Skutek: mamy nowe auto i możemy się nim pochwalić przed znajomymi 🙂 |
What have you done!?? | – | Co ty zrobiłeś!?! W domyśle: zrobiłeś coś strasznego! |
Have you seen her? | – | Czy ją widziałeś? W domyśle: czy wiesz może, gdzie ona jest? |
I haven’t seen her. | – | Nie widziałem jej. W domyśle: nie mam pojęcia, gdzie ona jest. |
-
JUST – ALREADY – YET
Czas Present Perfect jest często używany do informowania innych, że coś właśnie zrobiliśmy, już skończyliśmy, albo jeszcze nie. To, czy dana czynność została wykonana, ma jak najbardziej wpływ na teraźniejszość. Do mówienia o tym służą nam określenia czasowe, takie jak:
just – właśnie
already – już (używane w zdaniach twierdzących)
yet – ma dwa znaczenia:
– już (używane w pytaniach, występuje zawsze na końcu);
– jeszcze (używane w przeczeniach).
I’ve just had lunch. | – | Właśnie zjadłam obiad. |
They’ve just arrived. | – | Oni właśnie przyszli. |
I’ve just emailed him. | – | Właśnie wysłałam do niego maila. |
I’ve already done it. | – | Już to zrobiłam. |
I’ve already read that book. | – | Czytałam już tą książkę. |
I’ve already seen that film. | – | Oglądałam już ten film. |
Have you finished yet? | – | Czy już skończyłaś? |
I haven’t finished yet. | – | Jeszcze nie skończyłam. |
I have already finished. | – | Już skończyłam. |
Have you called her yet? | – | Czy już do niej dzwoniłeś? |
Have you done your homework yet? | – | Czy odrobiłaś już pracę domową? |
Yes, I have. | – | Tak. |
No, I haven’t. / Not yet. | – | Nie. / Jeszcze nie. |
-
HAVE YOU EVER… DONE THIS / BEEN TO…?
Czy kiedykolwiek… robiłeś coś / byłeś gdzieś? – Jest to typowa dla czasu Present Perfect konstrukcja. Zadając jakiejś osobie to pytanie, mamy na myśli okres obejmujący całe jej życie, do chwili obecnej.
Dodatkowo, rozmawiając o naszych doświadczeniach życiowych, mówiąc, że gdzieś byliśmy lub coś przeżyliśmy (albo nie), dajemy innym do zrozumienia, że coś już znamy, wiemy, jak to jest (albo jeszcze nie wiemy, jeśli tego nie doświadczyliśmy).
Have you ever been to Egipt? | – | Czy kiedykolwiek byłeś w Egipcie? |
Have you ever been to Greece? | – | Czy kiedykolwiek byłeś w Grecji? |
Have you ever bungee jumped? | – | Czy kiedykolwiek skakałeś na bungee? |
Have you ever slept in a tent? | – | Czy kiedykolwiek spałeś pod namiotem? |
Have you ever met a famous person? | – | Czy kiedykolwiek spotkałeś sławną osobę? |
Have you ever been in love? | – | Czy kiedykolwiek byłeś zakochany? |
I have never done this. | – | Nigdy tego nie robiłam. |
I have never been there. | – | Nigdy tam nie byłam. |
Powyższe pytania przetłumaczyłam na język polski z użyciem słowa kiedykolwiek. Wydaje mi się jednak, że w tym kontekście my Polacy powiedzielibyśmy po prostu:
Byłeś kiedyś w Egipcie?
Skakałeś na bungee? itp.
-
HAVE YOU DONE THIS BEFORE? – Czy robiłeś już to wcześniej?
Konstrukcja podobna do tej przedstawionej wyżej. To, czy dana osoba już coś robiła, czy też nie, ma znaczenie dla naszego rozmówcy i wpływa na teraźniejszość.
Have you done this work before? | – | Czy wykonywałaś tą pracę wcześniej? (Czy masz już jakieś doświadczenie?) |
Have you seen this woman before? | – | Czy widziałaś tą kobietę wcześniej? |
Have you read this before? | – | Czy czytałaś już to wcześniej? |
Have you been here before? | – | Czy byłaś już tu kiedyś? |
-
HAVE YOU HEARD? – Słyszałeś?
Chcąc zapytać kogoś, czy już o czymś wie, czy już o czymś słyszał (najczęściej mamy na myśli coś, co wydarzyło się niedawno i jest to świeża informacja), korzystamy właśnie z tej prostej konstrukcji.
Have you heard about it? | – | Słyszałeś o tym? |
Have you heard the latest news? | – | Słyszałeś najnowsze wieści? |
Have you heard? Scott has left for Australia! | – | Słyszałeś? Scott wyjechał do Australii! |
Have you heard? Anna and Mark are going to have a baby! | – | Słyszałeś? Anna i Mark będą mieli dziecko! |
-
I’VE KNOWN HER FOR A LONG TIME. – Znam ją od dawna.
Gdy mówimy, jak długo coś robimy lub jak długo coś trwa, mamy na myśli okres czasu od jakiegoś momentu w przeszłości do chwili obecnej. W języku polskim w takich przypadkach używamy czasu teraźniejszego (ponieważ czynność nadal trwa). W języku angielskim musimy użyć czasu Present Perfect (albo Present Perfect Continuous).
Porównaj:
I know her. – Znam ją.
I’ve known her for a long time. – Znam ją od dawna.
W tym kontekście czas Present Perfect Simple (w odróżnieniu od Present Perfect Continuous) stosujemy z czasownikami określającymi stany (state verbs), np. be, have, know, like, see, itp.
How long have you known her? | – | Jak długo ją znasz? |
I’ve known her for ages. | – | Znam ją od lat. |
I’ve known her for 5 years. | – | Znam ją od pięciu lat. |
I haven’t known her for long. | – | Nie znam jej długo. |
I haven’t seen my family for 6 months. | – | Nie widziałam się z moją rodziną od 6 miesięcy. |
How long have you been married? | – | Jak długo jesteś żonaty/mężatką? |
I have been married since 2014. | – | Jestem żonaty/mężatką od 2014 roku. |
How long have you had this car? | – | Jak długo masz ten samochód? |
I’ve had this car for almost a year. | – | Mam ten samochód prawie rok. |
-
THIS IS THE BEST FILM I HAVE EVER SEEN! – To najlepszy film, jaki kiedykolwiek widziałem!
Innymi słowy: to najlepszy film, jaki do tej pory widziałem. Konstrukcja ta składa się z przymiotnika w stopniu najwyższym oraz czasownika w czasie Present Perfect wraz ze słówkiem ever.
This is the best party I have ever been to! | – | To najlepsza impreza, na której byłem! |
This is the worst excuse I have ever heard. | – | To najgorsza wymówka, jaką kiedykolwiek słyszałem. |
This is the most boring book I have ever read. | – | To najnudniejsza książka, jaką kiedykolwiek czytałem. |
This is the worst holiday ever! | – | To najgorsze wakacje (w moim życiu)! |
-
THIS IS THE FIRST TIME I’VE DONE THIS. – Pierwszy raz to robię.
Wiem, to zdanie dziwnie brzmi, ale jest gramatycznie poprawne. Mówiąc, że jakąś czynność wykonujemy po raz pierwszy (drugi, trzeci, itp.), mamy na myśli okres czasu od jakiegoś momentu w przeszłości do chwili obecnej (często całe nasze życie). A jest to jeden z warunków postulujących za tym, by użyć naszego ulubionego czasu, czyli Present Perfect.
This is the first time I’ve been here. | – | Pierwszy raz tu jestem. |
This is the first time I’ve seen this. | – | Pierwszy raz to widzę. |
This is the first time I’ve seen him so angry. | – | Pierwszy raz widzę go takiego wściekłego. |
This is the second time I’ve heard about it. | – | Słyszę o tym drugi raz. |
This is the third time I’ve driven a car. | – | Prowadzę samochód trzeci raz (w moim życiu). |
-
I’VE HAD THREE CUPS OF COFFEE THIS MORNING! – Wypiłam trzy kawy tego ranka!
Czas Present Perfect występuje często z takimi wyrażeniami jak:
this morning, this evening, today, this week, this year, itd.
gdy dany okres czasu się jeszcze nie skończył, a więc obejmuje chwilę obecną.
W przeciwnym wypadku, musielibyśmy użyć czasu Past Simple, ponieważ okres, w jakim jakaś czynność miała miejsce, jest zakończony i należy do przeszłości.
Porównaj:
He has worked a lot this week. – Pracował dużo w tym tygodniu.
He worked a lot last week. – Pracował dużo w zeszłym tygodniu.
I haven’t seen John today. | – | Nie widziałem dzisiaj Johna. (wiadomo, dzień się jeszcze nie skończył, a więc jest szansa, że jeszcze mogę się z nim zobaczyć) |
He has sent me several text messages this week. | – | Wysłał mi kilka sms’ów w tym tygodniu. (tydzień się jeszcze nie skończył, możliwe, że wyśle więcej) |
I’ve had three cups of coffee this morning. | – | Wypiłam trzy kawy tego ranka. (zegar nie wybił jeszcze południa, a ja już wlałam w siebie 3 filiżanki tego napoju) |
This year has been a very good year for me. | – | To był dla mnie bardzo dobry rok. (jeszcze się nie skończył, chociaż prawdopodobnie powiemy tak pod koniec roku) |
I’ve had a terrible day! | – | Miałam ciężki dzień. (zazwyczaj tak powiemy pod koniec dnia, ale dzień się jeszcze nie skończył) |
I’ve had a wonderful evening! | – | Wspaniale bawiłam się tego wieczoru. (wieczór jeszcze trwa) |
I’ve had a nice time! | – | Miło spędziłam czas! lub po prostu: Fajnie było! (tak powiemy pod koniec spotkania z kimś) |
-
LATELY / RECENTLY / SO FAR / IN THE LAST FEW DAYS / SINCE / FOR
Pozostałe określenia, które w sposób naturalny łączą się z czasem Present Perfect to:
LATELY / RECENTLY – ostatnio, w ostatnim czasie
SO FAR – do tej pory
IN THE LAST FEW DAYS – w ciągu ostatnich kilku dni
SINCE – od (jakiegoś konkretnego momentu w przeszłości, np. since Tuesday)
FOR – przez (jakiś okres czasu, np. for two weeks)
Have you heard from Suzie lately? | – | Czy ostatnio Suzie się do ciebie odzywała? Czy masz od niej jakieś wieści? |
What have you done recently to improve your English? | – | Co zrobiłeś ostatnio, aby poprawić swój angielski? |
What have you been up to recently? | – | Co robiłeś ostatnio? (w znaczeniu: Co u ciebie słychać?) |
I have sent three emails so far. | – | Do tej pory wysłałam trzy maile. |
I haven’t had any problems so far. Touch wood! | – | Jak do tej pory, nie miałam żadnych problemów. Odpukać! |
He hasn’t called me in the last few days. | – | Nie dzwonił do mnie w ciągu ostatnich kilku dni. |
I’ve lived here since 1999. | – | Mieszkam tu od 1999 roku. |
I’ve lived here for 20 years. | – | Mieszkam tu od 20 lat. |
I to by było na tyle.
See you next time!
Może zainteresuje Cię mój ebook:
7 sprawdzonych metod na mistrzowską naukę słówek
Serdecznie zapraszam do polubienia mnie na Facebooku:
http://facebook.com/klaudiauczy
Dziękuję 🙂